غارتگران عرصه میراث فرهنگی همواره به عتیقه‌های موجود در آثار تاریخی چشم طمع داشته‌ و از این طریق می‌خواهند یک شبه پولدار شوند که به تازگی یکی از آثار باستانی سقز چندین بار مورد هجمه این افراد قرار گرفته است.

مکان‌های تاریخی همواره از لحاظ توریستی و گردشگری درآمدزا و سودآور بوده و باعث توسعه و پیشرفت هر منطقه می‌شوند، بنابراین حفاظت و نگهداری از این اماکن ارزشمند، وظیفه همه است.

نقش مردم در نگهداری، مرمت و حفاظت از این اماکن همیشه تاثیرگذار است و اگر کسی ارزش این مکان‌ها را درک کرده باشد هیچگاه چشم طمع به آن نداشته بلکه همواره تلاش می‌کند به بهترین شیوه ممکن در حفظ آن تلاش کنند و میراث گذشتگان را برای آیندگان با رعایت امانتداری بجا بگذارند.

شهرستان سقز به دلیل داشتن قدمت چند هزار ساله، دارای مکان‌های زیاد تاریخی و با ارزش از جمله تپه باستانی زیویه، غار گرفتو، حمام حاج صالح، مسجد دو مناره، مسجد شیخ مظهر و چندین بنا و مکان تاریخی دیگر و قبرستان های قدیمی است و این آثار در  سال‌های گذشته مورد غارت کسانی قرار گرفته که هیچ آگاهی از تاریخ، فرهنگ و تمدن ملت‌شان ندارند و همواره مرتکب دستبرد به آن شده‌اند.

کسانی که می‌خواهند یک شبه به همه آرزوهایشان برسند و پولدار شوند، بدون آنکه فکر کنند چه خسارتی به هویت و شناسنامه تاریخی خود وارد می‌کنند، البته در نهایت گرفتار عدالت خواهند شد و از طرفی مکان‌های تاریخی، یادواره ارزشمند از دوران تاریخ و گذشتگان بوده و حراست از این مکان ها و آثار باستانی کار بزرگی در حق تاریخ و میراث فرهنگی یک ملت است.

عتیقه‌های نهفته

عده‌ای فکر می‌کنند با یک نقشه خیالی از سوی چند نفر به اصطلاح کارشناس و دستگاه فلزیاب و رفتن دسته جمعی به مکان‌های تاریخی که حاوی عتیقه و طلا و جواهرات است، می‌توانند یک شبه پولدار شد.

غارتگر واژه بسیار مناسبی برای متجاوز به اماکن تاریخی است. این افراد شبانه بصورت دسته جمعی در گروه های هفت و هشت نفره با بیل و گلنک، دستگاه‌های فلزیاب و کارشناسان قلابی به مکان‌های تاریخی دور دست در روستاها می‌روند و با استفاده از این ابزارها مشغول کندن این مکان‌ها می‌شوند و گاهی این کار چند شب طول می‌کشد.

حفر در اماکن تاریخی مختلف از سوی غارتگران و حفاران غیرمجاز باعث می‌شود مردم کنده‌کاری‌ها را ببینند و به پاسگاه و پایگاهای منطقه گزارش کنند و در آخر هم یا به دام می‌افتند و یا کارشان بی نتیجه است.

حفظ منابع تاریخی به لحاظ طیف وسیعی از مزایای فرهنگی، اجتماعی و آموزشی دارای اهمیت است، از رفاه اجتماعی و فرهنگی ساکنان منطقه حمایت می‌کند، غرور مدنی جوامع را ارتقا می‌دهد و  به همان اندازه می‌تواند وسیله‌ای برای دست‌یابی به اهداف اقتصادی بلندمدت هم‌چون رشد و توسعه، احیای مجدد شهرهای داخلی، توسعه مشاغل کوچک و تأمین مسکن باشد.

مزایای این حفاظت به‌لحاظ اقتصادی بسیار قابل توجه است و استراتژی‌های حفاظتی با ایجاد شغل، تامین مسکن، گسترش مشاغل کوچک و نوسازی شهرها، تأثیرات مثبتی به همراه دارد و حفاظت از میراث فرهنگی وظیفه همگانی است و باید در میان مردم فرهنگ سازی شکل بگیرد و مزایای وجود این مواریث را همگان بدانند تا دیگر عده ای سودجو به فکر غارت آن نباشند.

دستگیری ۱۷ حفار غیرمجاز نشان دهنده برخورد جدی با متخلفان این عرصه است

رییس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سقز اظهار داشت: دلیل بالا بودن آمار شمار دستگیر شدگان و متخلفان حوزه میراث فرهنگی و جرایم اعلامی در این حوزه به میزان ۱۷ نفر در سال جاری در این شهرستان در واقع نتیجه رویه جدید کاری اداره میراث فرهنگی است.

صلاح نصراللهی اضافه کرد: این میزان دستگیری حفاران غیرمجاز در نتیجه رویکرد جدید این اداره در زمینه مبارزه با سودجویان و غارتگران مواریث فرهنگی و انجام جلسات سازنده با فرماندهان انتظامی و نظامی و همکاری شایسته ماموران پاسگاههای و پایگاه‌های سطح شهرستان است.

وی به دیگر دلایل تعداد بالای دستگیری های حفاران غیر مجاز در این شهرستان اشاره کرد و افزود: همچنین فرهنگ سازی صحیح و برنامه ریزی شده و برگزاری دوره های آموزشی برای دهیاران و شوراهای اسلامی روستاهای تابعه با موضوع آشنایی با میراث فرهنگی و ضرورت حفاظت از این میراث گرانبها دیگر برنامه های ما بوده است.

نصراللهی یادآور شد: علاوه بر این، گشت زنی مداوم و سرکشی کارشناسان و نیروهای یگان حفاظت از آثار تاریخی و باستانی منطقه باعث شده است تا حفاران غیرمجاز زیادی را در این ارتباط شناسایی و دستگیر کنیم.

حفاظت از میراث فرهنگی مستلزم مشارکت همگانی است

رییس میراث فرهنگی گفت: میراث فرهنگی، بناهای تاریخی و میراث نیاکانمان در واقع سندهایی گرانبها از مدنیت و فرهنگ والای مردمان این مرز و بوم است و باید همه ما با جدیت از آن محافظت کنیم.

نصراللهی با بیان اینکه حفاظت و نگهداری از میراث فرهنگی و جلوگیری از تخریب و غارت میراث نیاکانمان مشارکت جمعی و احساس مسولیت آحاد جامعه در قبال نگهداری آنها مقدور و ممکن است، افزود: وظیفه نگهداری این میراث بر عهده تمام ارگان‌ها، انجمن‌ها و مردم است.

وی با اشاره به اینکه مکان های تاریخی در شهرستان سقز مورد تجاوز غارتگران این عرصه قرار می گیرد، تاکید کرد: از اول سال تاکنون با تلاش یگان حفاظت میراث فرهنگی حفاران غیرمجاز را شناسایی و جهت برخورد، پرونده آنها به مراجع قضایی ارسال شده است.

نصراللهی هدف از اعلام آمار دستگیری حفاران غیرمجاز را نوعی هشدار و جدیت تمام اداره میراث فرهنگی در برخورد با غارتگران این عرصه دانست و گفت: حفاران غیر مجاز که آثار باستانی و تاریخی را تخریب می کنند شناسایی و دستگیر می‌کنیم.

غارتگران میراث فرهنگی به دام می افتند

وی ضمن اعلام برخورد قاطع با غارتگران و حفاران غیرمجاز مکان های تاریخی و باستانی، افزود: با نیروی انتظامی، پاسگاه و پادگان ها، سپاه پاسداران، دهیاران و شوراهای روستای شهرستان سقز جلساتی را در خصوص همکاری و تعامل بهتر و تاثیر گذارتر در برخورد با افراد سودجوی این عرصه برگزار شده است.

نصراللهی با بیان اینکه به برگزاری جلسات با ارگان‌های مختلف بسنده نشده است ، اضافه کرد: با اهالی روستا و شهر هم چندین جلسه داشتیم و در خصوص حفاظت از میراث فرهنگی، نگهداری آثار نیاکان  و جرم سنگین دستبرد به عتیقه‌ها و آثار تاریخی اطلاع‌رسانی شده است.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سقز از مردم خواست با این اداره همکاری کنند و از طریق شماره تلفن یگان حفاظت اداره میراث فرهنگی سقز ۰۸۷۳۶۲۳۸۳۷۷ تخلفات حفاران غیرمجاز را اطلاع دهند.

بیکاری موجب افزایش دستبرد به مکان های تاریخی می شود

استاد دانشگاه و فعال میراث فرهنگی نیز در این باره گفت: باتوجه به قدمت تاریخی چند هزار ساله شهرستان و وجود محوطه های تاریخی متعدد این شهرستان همیشه از مناطق جذاب برای غارتگران مواریث فرهنگی بوده است.

اسماعیل اسعدی حجم بالای هجوم حفاران غیر مجاز به مکان های تاریخی را رکود اقتصادی و بیکاری در منطقه در ۲ سال اخیر باتوجه به بسته شدن مرزها و شیوع ویروس کرونا در روی آوردن اقشار مختلف به حفاری آثار تاریخی جهت کسب ثروتی سریع و یک شبه برشمرد.

وی با بیان اینکه باید آحاد مردم در حفاظت از بناهای تاریخی سهیم باشند، یادآور شد: قطعا میراث فرهنگی به تنهایی و بدون همکاری ارگان های انتظامی و امنیتی توانایی و امکانات برخورد با متخلفان را نداشته و در سالیان گذشته این ارگان ها همکاری مناسبی در این زمینه داشته‌اند.

اسعدی به راهکارهای حفاظت از آثار تاریخی اشاره کرد و افزود: از یک سو برگزاری برنامه های آموزشی بویژه در مناطق مسکونی همجوار با این آثار جهت ساکنان و آشنایی آنان با ارزش این آثار می تواند موثر باشد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: آشنایی با نحوه کسب درآمد از آن که در بسیاری از کشور ها اجرا و موجب درآمدزایی و ایجاد اشتغال در جوامع فقیر همچون مصر و مالی می‌تواند راهکارهای مناسبی با این پدیده باشد.

وی تاکید کرد: یکی دیگر از راهکارهای حفاظت آثار باستانی و تاریخی، تقویت بخش یگان حفاظت میراث فرهنگی و تدوین قوانین سختگیرانه تری درخصوص مجازات غارتگران آثار تاریخی است.

تعامل بهتر ادارات در برخورد با حفاران غیرمجاز ضروری است

جانشین فرماندهی انتظامی سقز هم در این ارتباط گفت: برخورد جدی و قاطع با غارتگران این عرصه نیازمند تعامل و همکاری بهتر اداره مربوطه با ارگان های دیگر است و باید بصورت جدی و این موضوع را پیگیری کنند.

سرهنگ بهروز جلیلیان با بیان اینکه نیروی انتظامی به تنهایی نمی‌تواند در برخورد با حفاران غیرمجاز عمل کند، افزود: این امر با همکاری اداره میراث فرهنگی، اداره منابع طبیعی، نیروی انتظامی و ادارات دیگر میسر خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه در طول ۹ ماه گذشته چندین دستگیری در این ارتباط داشته ایم، اضافه کرد: اداره مربوطه باید در مناطقی که آثار تاریخی وجود دارد مردم را آگاه و بر برخورد جدی با متخلفان تاکید کند.

جلیلیان با تاکید بر دستگیری و برخورد با غارتگران میراث فرهنگی، اظهار داشت: انتظار داریم در برخورد با این پدیده ادارات مربوطه با تمام قدرت و با همدلی پای کار باشد تا همراه با این ادارات، نیروی انتظامی هم با قوت بهتری وارد عمل شود.

• نویسنده : وفا رحیمی
• منبع خبر : هاولاتی