حاشیه نشینی یکی از معضلات امروز شهرها به شمار می آید. در شهری چون سقز که از سویی از نظر جمعیت دومین شهر استان کردستان است اما افزایش جمعیت و حاشیه نشینی محرومیت را در این شهر پررنگ کرده است.

اما در سال های اخیر این شهرستان با افزایش جمعیت روبرو شده و همین موضوع موجب افزایش قیمت زمین و مسکن و در نتیجه  گسترش محلات حاشیه ای و محروم  شده است.

هر چند محلات  کم برخوردار در سقز تنها به حاشیه های شهر محدود نمی شود و در محلات قدیمی هم شاهد محرومیت هستیم. کم توجهی به نیازسنجی ها و مد نظر قرار ندادن اولویت ها  از جمله علل دوام محرومیت در بافت های کم برخوردار این شهر محسوب می شود، اما از یاد نباید برد که مطالبه گری مردم در مسیر احقاق حقوق شهروندی نیز از جمله مواردی ست که می تواند مدیران شهری را به سمت ارائه بهتر خدمات در این مناطق سوق دهد.

محله صالح آباد از جملە محلات حاشیه ای شهر سقز است و با وجود الحاق آن به محدوده شهری در دهه ۸۰ و رشد چند برابری جمعیت آن ، هنوز با معضلات و مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند.

برای بررسی مسائل و مشکلات این محله ضمن بازدید میدانی، گفتگوهایی با ساکنان محله این منطقه داشتیم که اهم این موارد به شرح زیر از نظرتان می گذرد:،

۱– مشکلات عمرانی

_وضعیت نامناسب و خاکی بودن، ناهمواری ، سراشیبی بودن اکثر کوچه ها
_نبود فضای مناسب با کاربری فضای سبز و خدماتی
_وجود دکل های برق فشار قوی خطری برای ساکنان صالح آباد
ـ نبود فضای سبز، زمین ورزشی و پارک محله ای برای کودکان
ـ نبود سطل بزرگ زباله

سهم کودکان این محله بازی در کوچه‌های خاکی بوده و محرومیت خدمات شهری به وضوح در این محلات شهر سقز نمایان است.

یکی از ساکنان این منطقه در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: اکثر خیابان و کوچه‌های صالح آباد خاکی است که با توجه به خاکی بودن و نبود آسفالت هنگام وزش باد و طوفان، گرد و غبار همه جا را می‌گیرد.

یکی دیگر از ساکنان محله صالح آباد ، اظهار می‌کند: کمبود فضای سبز و مکان های تفریحی از اساسی‌ترین مشکلات محلەی صالح آباد است، زیرا اهالی ناچارند برای گذران اوقات فراغت به هسته مرکز شهر مراجعه کنند که با توجه به خاکی بودن محلە هزینه زیاد برای رفت و برگشت این کمبود را تحمل کنند.

ایشان در ادامه می افزاید: باید دغدغه ساکنین از لحاظ مراکز تفریحی و فضای سبز رفع گردد و به این مهم توجه شود که کودکان آینده و سرمایه این جامعه اند و بنابراین نیازمند توجه خاصی هستند و باید در محیطی مناسب زندگی کنند.

گفتنی است احداث فضای سبز در محله صالح آباد و گولان نیز جزو پروژه های مصوب سال ۹۶ است که هنوز آماده نشده است.

این شهروند در ادامه می گوید: صالح آباد با وجود گستردگی که دارد فاقد سطل زباله کافی برای پوشش تمام منطقه است و با وجود تلاش شبانه روزی پاکبانان، آلودگی معابر و کوچه ها سرسام آور است.

ایشان تصریح می کند: متاسفانه برخی از ساکنین با رها سازی زباله های خود را در سطح کوچه و معابر که سبب انتشار بوی بسیار نامطلوبی است و به علاوه ناقل بسیاری از بیماری ها می باشد، سلامتی خود و سایر ساکنان را در معرض خطر قرار می دهند.

لازم به ذکر است عبور دکل های برق فشار قوی از وسط صالح آباد با اصول شهرسازی همخوانی نداشته و این دکل ها خطرات زیادی داشته و سیمای شهری را به هم زده است.

یکی دیگر از شهروندان صالح آبادی گفت : عدم حضور به موقع نیروهای آتش نشانی در صورت آتش سوزی منازل و گیاهان خشک، به دلیل آسفالت نبودن و ناهمواری کوچه های این محله امکان پذیر بوده و همین موضوع باعث خسارات جبران ناپذیری به منازل شهروندان به جا می آورد

۲_فرهنگی و ورزشی

ـ نبود سالن ورزشی سقف پوشیده
ـ نبود زمین فوتبال
-نبود بوستان
ـ کمبود فضای آموزشی از جمله مدرسه و دبیرستان
ـ نبود مدرسه راهنمایی دخترانه
ـ نبود فضاهای فرهنگی، کتابخانه عمومی، مرکز آموزش فنی و حرفه ای

جمعیت زیادی از دانش آموزان در منطقه حاشیه ای صالح آباد این شهر قرار دارد که توسعه فضاهای آموزشی این مناطق به یک ضرورت تبدیل شده است با این حال جمعیت زیادی از دانش آموزان دختر و پسر این منطقه از سر ناچاری و نبود مدارس با تراکم بالای جمعیتی حدودا ۹۰۰ دانش آموز در مدارس نبوت و ساکت تحصیل می کنند

تمرکز ایجاد پارک ها یا بوستانها فقط در چند نقطه از شهر بوده و نبود برنامه برای ایجاد پارک محله یا توسعه زیرساخت های فضاهای سبز شهری در دیگر نقاط از جمله در صالح آباد و نبود زمین یا سالن ورزشی از جمله گلایه های برخی شهروندان است.

یکی دیگر از شهروندان جوان ساکن این محله با گلایه از نبود سالن ورزشی و امکانات تفریحی برای جوانان یادآور می‌شود: منطقه‌ی وسیع صالح آباد بالغ‌ بر جمعیت چند هزار نفری که داریم در حالی که برخی از شهرها خدمات و امکانات خوبی دارند ولی این محله فاقد یک سالن سرپوشیده است.

۳_بهداشت و درمان

– رها کردن زباله ها در خیابان و کوچه ها
ـ سرعت پایین اینترنت در اکثر مناطق

۴_خدمات ایمنی و تاکسی رانی

_ نبود ایستگاه آتش نشانی
_کمبود تاکسی های گردشی
-کمبود اتوبوس واحد

یکی از اهالی محله ی قەوخ در این خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار هاولاتی، اظهار کرد: با توجه به این‌ که استفاده از اینترنت تلفن همراه نسبت به اینترنت خانگی بهتر در دسترس بوده، بسیار مورد استفاده و استقبال مردم واقع شده است.

وی افزود: در شرایط فعلی وجود اینترنت بیش از هر زمان دیگری برای پیگیری درس‌های دانش‌آموزان موردنیاز است و ضعیف بودن وضعیت اینترنت تلفن همراه در صالح آباد دانش‌آموزان را با مشکلاتی مواجه کرده است.

وی گفت: وضعیت آنتن‌دهی تلفن همراه بسته به نوع اپراتوری که مشترک استفاده می‌کند، در نقاط مختلف صالح آباد متفاوت است اما در مجموع وضعیت آنتن دهی ضعیف است که می‌طبلد وضعیت بهتر شود

یکی دیگر از شهروندان به هاولاتی می گوید: مردم این منطقه در زمینه بهداشتی و درمانی با مشکلات عمده و امکانات اولیه در این مرکز بهداشتی این محله انتقاد کرد و افزود: امکانات بهداشتی در این محله بد نیست ولی از مسئولان تقاضا می کنیم تا نسبت به مناطق کم برخوردار و محروم شهر برای تجهیز امکانات و تجهیزات جدیت بیشتری داشته باشند حداقل با توجه به دوری از مرکز شهر، درصورت امکان واحدهایی نظیر تزریقات و درمانگاه روزانه به خانه بهداشت اضافه شود.

آسیبهای اجتماعی در محلات کم برخوردار

محرومیت و فقر در محلات کم برخوردار، بستری مناسب برای افزایش بزه و آسیبهای اجتماعی فراهم می کند.

مسائل و مشکلات اجتماعی مناطق کم برخوردار شهرستان سقز همچون سایر شهرهای سنندج و دیگر استانها  تحت تاثیر مسائل و مشکلات اقتصادی و خصوصا مبحث بیکاری جمعیت قابل توجهی از جوانان این مناطق است. مردان جوان و میانسال این مناطق اگر اشتغال هم دارند از نوع مشاغل کم درآمد، فصلی و پاره وقت  است و این موضوع به فقر مضاعف چندجانبه این مناطق افزوده است.

ضرورت وجود نگاهی همه جانبه

محرومیت در سقز محدود به محلات حاشیه ای نمی شود و نواقص موجود در ارائه مناسب خدمات شهری در بسیاری از محلات شهر به چشم می خورد؛ از سوی دیگر وضعیت اقتصادی نامطلوب و بیکاری  زندگی افراد بسیاری را در این شهر تحت تاثیر قرار داده است. در این میان افزایش جمعیت و بالا رفتن  سرسام آور اجاره بها  سبب راهی شدن عده ای از مناطق درون شهر به  محلات  حاشیه ای  و کم برخوردار می  شود که بر مشکلات این محلات می افزاید. در واقع  رفع محرومیت از این شهر تنها با بهبود ارائه خدمات شهری ممکن نیست و این مهم نیازمند چاره اندیشی در عرصه کنترل مهاجرت به شهر، ایجاد فرصت های شغلی مناسب، بهبود ارائه خدمات نهادهای حمایتی، تلاش برای افزایش آگاهی ساکنان محلات محروم، نیازسنجی مناسب از سوی  متولیان امر و عزم جدی برای  زدودن ریشه ای و  اصولی محرومیت است.

محلاتی همچون صالح آباد، قەوخ، تاڕه آباد، سر چنار، شهرک گولان ۱ و ۲ از جمله مناطق حاشیه و محروم شهر سقز هستند که متأسفانه از معضلات و مشکلات ذکر شده برخوردار بوده و مردم این مناطق من جمله کودکان، نوجوانان و جوانان که اغلب با استعداد و حائز رتبه های برتر دانشگاهی بوده در معرض مستقیم آسیب های اجتماعی هستند.

لذا لزوم توجه هر چه بیشتری به این مناطق در راستای شروع و پیشبرد کارهای عمرانی و فرهنگی امری اجتناب ناپدیر بوده و همت و تلاش شبانه روزی مسئولین را می طلبد.

• منبع خبر : هاولاتی